Wat vindt u er eigenlijk van?
“Ik heb een artikel gelezen en daarin stond…”
“De broer van een collega van mij heeft laatst een man ontmoet die vertelde dat…”
“Op Facebook stond een bericht van een man die zei…”
“Ik zag een filmpje op YouTube waarin iemand liet zien hoe…”
Geweldig (en) ingewikkeld
We leven in een tijd met toegang tot een verbijsterende hoeveelheid informatie over ….tja eigenlijk alles. Dat is aan de ene kant geweldig, maar aan de andere kant maakt dat het ook ontzettend ingewikkeld. Hoe kunt u nu op basis van al die beschikbare informatie nog beslissen wat waar is? En wat u er eigenlijk zelf van vindt. Het is nu, misschien wel meer dan ooit, heel belangrijk om kritisch te zijn op de informatie die u dagelijks voorgeschoteld krijgt. Maar hoe doet u dat?
We helpen u daar graag bij met deze tip:
Stel uzelf steeds de volgende vragen*
Hoe deskundig is de auteur?
Als een arts iets vertelt over een ziekte, kunt u er min of meer vanuit gaan dat die persoon verstand heeft van wat hij zegt. Als een arts u echter gaat vertellen hoe u de motor van uw auto moet repareren, is zijn deskundigheid op dat gebied waarschijnlijk veel minder groot. Vraag uzelf dus af of degene die iets vertelt, écht verstand heeft van het onderwerp.
Wat is de bron van publicatie?
Op internet en zeker op sociale media kan eigenlijk iedereen vrijwel alles zeggen wat hij wil, vindt, of denkt. Ook als die informatie feitelijk niet juist is. Op bepaalde websites (van bijvoorbeeld overheidsinstanties, medische instellingen en wetenschappelijke platforms) wordt de informatie vaak gecontroleerd op feitelijke juistheid voor het gepubliceerd mag worden. Kijk dus altijd wat de bron is waar de informatie vandaan komt.
Is er sprake van eenzijdige berichtgeving?
Een objectief (onpartijdig) artikel, zal vaak het onderwerp van beide kanten belichten. Het zal ruimte bieden aan zowel voor als tegenstanders om hun mening te geven. Als er in een artikel veel woorden staan die gevoel of de mening van de schrijver weergeven (Het is belachelijk. Volgens mij zou iedereen…. enzovoort), is de kans groot dat de informatie niet perse gebaseerd is op feiten en meer een specifieke mening weergeeft.
Is de informatie nog wel actueel?
Informatie in een artikel dat 4 jaar geleden is gepubliceerd, is mogelijk niet meer juist. In de tussentijd kan er zoveel zijn veranderd of is er door onderzoek meer bekend geworden, dat de informatie achterhaald is en dus niet meer zinvol is in een actuele situatie.
Worden er sterke argumenten gebruikt?
Als het vrij eenvoudig is om de argumenten in een artikel (redenen waarom iets zo is) van tafel te vegen met een goed tegenargument, dan kunt u zich afvragen of de gegeven informatie dan wel zo sterk is. Als iemand iets niet goed sluitend kan uitleggen en voorbeelden kan geven waaruit blijkt dat de argumenten kloppen, dan is er misschien sprake van een mening en niet echt van feitelijk juiste informatie.
Ik vind...jij vindt
Naar aanleiding van de antwoorden op bovenstaande vragen, kunt u bepalen of u goede informatie hebt om uw mening op te baseren. Maar ook daar moet u nog even opletten. Het vormen van een mening doet men namelijk niet alleen op basis van de juiste informatie, maar voor een heel groot deel ook op gevoel. Als u bang of ongerust bent, zal u sneller geneigd zijn om negatieve berichten als waarheid aan te nemen, dan wanneer u heel ontspannen bent. Dan zal u zelfs eerder geneigd zijn het bericht af te doen als onzin. Uw gevoel beïnvloedt uw oordeel. Dat is niet erg, maar het is goed om u daar bewust van te zijn. Probeer daarom ook altijd oog te houden voor het feit dat uw mening niet een algemene waarheid is voor alle mensen om u heen. Op die manier blijft er voor iedereen genoeg ruimte om zijn of haar eigen mening te hebben, zonder dat het eindigt in een ruzie.
* in dit artikel gaan we uit van de vragen die je kunt stellen bij geschreven tekst. Maar soortgelijke vragen kun je natuurlijk ook gebruiken bij het zien van video’s, televisieprogramma’s en verhalen van mensen in het dagelijks leven.